2025, Volume 2, Issue (II/2025)
Proporcjonalność i efektywność środków wychowawczych w odniesieniu do demoralizacji nieletnich
Borys Laskowski1
-------------------------------------------------------------------------------------------------
1Instytut Penitencjarystyki, Akademia Wymiaru Sprawiedliwości
Full text
Streszczenie
Artykuł podejmuje analizę środków wychowawczych stosowanych wobec nieletnich jako odpowiedzi na przejawy demoralizacji, wskazując na konieczność ich indywidualizacji i dostosowania do konkretnego przypadku. Autor podkreśla, że demoralizacja nie jest pojęciem jednorodnym, a jej źródła mogą być zarówno osobowościowe, jak i środowiskowe. Przedstawiony w art. 7 ustawy o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich katalog środków wychowawczych, choć zamknięty, obejmuje szeroki wachlarz działań – od upomnienia, poprzez różne formy nadzoru, aż po umieszczenie w ośrodku wychowawczym. W artykule wskazano, że skuteczność reakcji wychowawczej zależy od adekwatności dobranego środka, a jego błędny wybór – szczególnie zbyt łagodny – może prowadzić do pogłębienia demoralizacji. W szczególności zwrócono uwagę na najczęstsze przejawy demoralizacji, takie jak niewykonywanie obowiązku szkolnego, zachowania agresywne, uzależnienia oraz ryzykowne zachowania. Autor postuluje stworzenie otwartego katalogu przejawów demoralizacji oraz usunięcie środka wychowawczego w postaci umieszczenia nieletniego w rodzinie zastępczej zawodowej specjalistycznej, argumentując, że środek ten nie odpowiada celom wychowawczym. Artykuł ukazuje potrzebę szybkiego i trafnego rozpoznania przyczyn demoralizacji oraz doboru środków umożliwiających realne wsparcie wychowawcze, zamiast sankcyjnego podejścia.
Słowa kluczowe
demoralizacja nieletnich, odpowiedzialność nieletnich, środki wychowawcze, prewencja demoralizacji
Proportionality and effectiveness of rehabilitative measures with respect to juvenile demoralisation
Summary
The article offers an analysis of educational measures applied to minors as a response to manifestations of juvenile demoralization, emphasizing the necessity of their individualization and adjustment to the specific circumstances of each case. The author stresses that demoralization is not a uniform concept, and its origins may be rooted in both personal and environmental factors. The closed catalogue of educational measures provided under Article 7 of the Act on Supporting and Resocializing Minors encompasses a broad range of interventions – from admonition, through various forms of supervision, to placement in a juvenile educational centre. The article argues that the effectiveness of such educational responses depends on the appropriateness of the selected measure, noting that an incorrect, especially overly lenient, choice may deepen the minor’s demoralization. Particular attention is paid to common manifestations of demoralization, such as non-compliance with the duty to attend school, aggressive behaviour, addiction, and risk-taking conduct. The author advocates for the creation of an open catalogue of forms of demoralization and for the removal of the educational measure consisting of placement in a professional specialist foster family, on the grounds that such a measure does not align with the educational objectives. The article highlights the need for a prompt and accurate diagnosis of the causes of demoralization and for selecting measures that provide genuine educational support, rather than a punitive response.
Keywords
juvenile demoralization, juvenile responsibility, educational measures, prevention of demoralization