2025, Volume 2, Issue (II/2025)

Utracone dzieciństwo: przemoc, parentyfikacja i instytucjonalizacja w narracjach byłych osadzonych

Katarzyna Lenart-Kłoś¹
-------------------------------------------------------------------------------------------------
¹Instytut Nauk Socjologicznych, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II

Full text

Streszczenie

Artykuł podejmuje problematykę utraconego dzieciństwa w kontekście przemocy, parentyfikacji i instytucjonalizacji na podstawie relacji osób, które po pobycie w zakładzie karnym przebywają w ośrodkach pomocy postpenitencjarnej. Celem artykułu jest rekonstrukcja doświadczeń dzieciństwa naznaczonego przemocą domową, przedwczesnym przyjmowaniem ról dorosłych oraz pobytami w instytucjach opiekuńczo-wychowawczych czy resocjalizacyjnych. Na utracone dzieciństwo byłych osadzonych składa się w szczególności przemoc fizyczna, emocjonalna i zaniedbanie, których te osoby doświadczały albo były ich świadkami; parentyfikacja instrumentalna o charakterze destrukcyjnym, zabranie ze środowiska rodzinnego i umieszczenie w placówkach, co pozbawiało możliwości wychowywania się w rodzinie, ale też chroniło przed destrukcyjnym wpływem wieloproblemowej rodziny. Pozbawienie szczęśliwego dzieciństwa może prowadzić do powielania negatywnych wzorców wychowawczych względem własnych dzieci. Wyniki przeprowadzonych analiz mogą pobudzać do refleksji nad wsparciem osób z doświadczeniem instytucjonalizacji, przemocy i parentyfikacji w okresie dzieciństwa oraz nad kierunkami podejmowania działań resocjalizacyjnych i profilaktycznych. 

Słowa kluczowe

przemoc domowa, parentyfikacja, zinstytucjonalizowane dzieciństwo, ośrodki pomocy postpenitencjarnej, więzienie, byli więźniowie

---

Lost childhood: violence, parentification, and institutionalisation in the narratives of former inmates

Summary

The article discusses the issue of lost childhood in the context of violence, parentification and institutionalisation based on the experiences of people who, after prison, are staying in post-penitentiary aid centres. The aim of the article is to reconstruct the experiences of childhood affected by domestic violence, the early onset of adult roles, and stays in care or rehabilitation institutions. The lost childhood of former prisoners consists of physical and emotional violence and neglect, which these people experienced or witnessed; destructive instrumental parentification, displacement from the family environment and relocation to institutions, which denied them the opportunity to be raised in a family, but also protected them from the destructive influence of a multi-problem family. Being deprived of a happy childhood can lead to the repetition of negative parenting patterns towards one’s own children. The results of the analyses may stimulate reflection on the support of people with experience of institutionalisation, violence and parentification during childhood, as well as on the directions of social rehabilitation and preventive strategies.

Keywords

domestic violence, parentification, institutionalised childchood, post-penitentiary aid centres, prison, former prisoners