2025, Volume 127, Issue II
Pozycja uczelni służb państwowych w systemie szkolnictwa wyższego na przykładzie uczelni Służby Więziennej
Michał Sopiński1
-------------------------------------------------------------------------------------------------
1Akademia Wymiaru Sprawiedliwości
Full text
Streszczenie
Artykuł analizuje szczególną pozycję uczelni służb państwowych w polskim systemie szkolnictwa wyższego, koncentrując się na przykładzie uczelni Służby Więziennej. Główną cechą tych uczelni jest ich podwójny status prawny: z jednej strony działają jako uczelnie na mocy ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, a z drugiej są integralnie wpisane w struktury służb mundurowych, których działanie regulują odrębne ustawy. Na tym tle uczelnia Służby Więziennej wyróżnia się modelem zagwarantowania autonomii akademickiej. W przeciwieństwie do innych uczelni służb państwowych, gdzie rektor jest wyznaczany przez ministra, Rektora-Komendanta tej uczelni powołuje jej Senat. To rozwiązanie, wraz z brakiem bezpośredniej zależności służbowej od kierownictwa Służby Więziennej, skutecznie chroni konstytucyjną zasadę autonomii uczelni. Autor przedstawia postulat de lege ferenda, by ten modelowy sposób organizacji stał się wzorem do wprowadzenia w innych uczelniach służb państwowych, umacniając ich pozycję jako autonomicznych podmiotów życia akademickiego.
Słowa kluczowe
autonomia uczelni, system szkolnictwa wyższego, Służba Więzienna
The position of government service higher education institution in the higher education system on the example of the Prison Service public higher education institution
Summary
The article examines the unique position of government service higher education institution within the Polish higher education system, using the Prison Service government service higher education institution as a case study. The defining feature of these institutions is their dual legal status: they operate as government service higher education institutions under the Higher Education and Science Law while being integral parts of uniformed services, governed by separate statutes. Within this context, the Prison Service government service higher education institution stands out due to its model of safeguarding academic autonomy. Unlike other government service higher education institutions, where the rector is appointed by the relevant minister, the Rector-Commandant of this government service higher education institution is appointed by its Senate. This solution, combined with the lack of direct subordination to the Prison Service leadership, effectively upholds the constitutional principle of higher education institution autonomy. The author proposes that this model of governance should be adopted as a template for other state service government service higher education institutions, thereby strengthening their position as full-fledged actors in the academic community.
Keywords
Higher Education Institution Autonomy, Higher Education System. Prison Service